Мен кимман? «Сен кимсан?» деган саволга аниқ жавобим: Агар 18 минг оламни Яратган Аллоҳга қуллик этмак ва унинг сўнгги Расули Муҳаммад алайҳиссалом(с.а.в) шариатида яшамоқ мусулмонлик эса, алҳамдулллоҳ, мен — мусулмонман. Агар ўз миллатини севиш миллиятчилик…
Бир хорижий радио номидан мендан интервью олган боланинг қўлига тутқазилган саволлардан биттаси шундай эди: “Сизнинг Мирзиёевга қарши чиқишингизга унинг сизни Ўзбекистонга киритмагани сабабми?”. Бу саволга мен “бунинг ҳам таъсири бўлган бўлиши мумкин” деб қисқа жавоб…
ҲАҚ ВА ХАЛҚ ОРАСИДА Ҳақни сўйладим мен золим юзига, Аммо халқ деганда тилим тутилди — Тикка қараб туриб халқнинг кўзига, Ҳақни сўйламадим, қўрқоқлик қилдим. Майдонда жаҳолат жўш урар экан, «Халқнингмас, бу менинг иллатим», дедим. Ўртада…
ДАВЛАТНИ ЎЗ ТИЛИГА ҚАЙТАРИНГ Ҳеч қачон рус халқига кин ва нафрат туймадим. Аксинча, ёшлигимда Русия билан боғлиқ ишларимда (адабиётда каби сиёсатда ҳам) жуда кўп содиқ дўстларим руслар орасидан бўлган. Бир-биримизни қардошча қўллаб-қувватлаганмиз. Русчага таржима қилинган…
ЭСКИ ТРОЛЛЕЙБУС (Хотира) Йўловчилар турар сассиз,садосиз. Ёғмир оғир ёғар — қўрғошин тусда. Кетиб бораётир йигит билан қиз Эртак каби эски троллейбусда. Манзара оқ-қора филмда каби Диалоглар ҳам шунга яраша лўнда. Қимирлайди қизнинг қуршаган лаби Ва…
ВАССАЛГА Аввал хаста этдинг у сархуш итни, Йўлин ҳозирладинг сўнг манзил томон, Ва ўз отанг бўлган бу мустабидни «Халқнинг отаси» деб этдинг-ку эълон! Сўнгра уни ювдинг,кўмдинг сен — ғассол, Московадан олдинг йўлу йўруқни, У амр…
РАУФ ПАРФИ (Портретига чизгилар) Камина ёй бурчида туғилганман. Ёй бурчида туғилганлар бироз назокатсиз бўладилар. Кўпинча ўзлари истамаган ҳолда қовун туширадилар. Масалан, мен инсонларни мақташ керак бўлган жойда унутиб, мақтамасдим. Вазифам эсга тушганида эса, суҳбатдош қулоғига…
АДАШГАН ҲАЙКАЛЛАР ВА НУРАЛИ ҚОБУЛ (Портретларига чизгилар) Нурали Қобулнинг илк ҳикояарини ўқиганман. Ўйлайманки, бу ҳикоялар унинг ижодининг чўққиси эди. Кейинги асарларини, романларини ўқимадим, тўғриси. Бу бир ҳурматсизлик сифатида қабул қилинмасин. Чўққидан ҳаммаси кўринади зотан. Нурали…
АБЛАҲЛИК ВА ШЕРИКЛИК Дўстлардан бири ФБ саҳифасида рус ёзувчиси Фозил Искандарнинг бир ҳикматли сўзини қўйибди: «Инсон дуруст бўлиши керак. Бу ҳар қандай шартда ва ҳар қандай ҳокимият даврида мумкин. Дурустлик қаҳрамонлик талаб қилмайди. У аблаҳликка…
НИШОНЛАР АЛЛЕРГИЯСИ Раҳматли отам Мадаминбег Бегжонбег ўғлининг Иккинчи Жаҳон Урушида олган беш-олтита нишони бор эди. Улардан иккитаси катта кумуш танга шаклидаги «За отвагу» медалини беш ёшимда кўксимга тақиб ўйнаганим эсимда. Бу менинг нишонларга ҳурмат борасида…
ЖАСОРАТНИНГ ТУРЛАРИ Золимни айблаш учун жасорат керак. Бу золимнинг интиқомидан қўрқмаслик жасоратидир. Олимни мақташ учун ҳам жасорат керак. Бу мақтаган кишининг ўз нафсониятига қарши чиқмоқ жасоратидир. 2020 Муҳаммад Солиҳ * * * CESARETİN TÜRLERİ Zalime…
ЎЛГАНИМДА АРЗИМ ҚИСҚА БЎЛАЖАК Роббим, омонатинг,мана, қабул эт — Бир метр саксон тўрт сантим бир бадан. Аъзолари эскиди,аммо бўлади, Зотан, қололмасди улар абадан… Баъзи унсурлари йўқолди йўлда, Масалан,тиш деб берганинг инжулар.. Сочлар ҳам тўкилди,ҳар ҳолда,…
ФИКРЛАРНИНГ ШИДДАТЛИ УМРИ «Вирус карантини» баҳонасида ёшлигимда таъсирланган бадиий адабиётни ўқишга фурсат топдим, узоқда қолган йилларда яшаганим интеллектуал-маънавий дунёга назар ташладим. Ғарб адабиёти ҳақида балки кечиккан, ўша 70-йилларда ёзилиши керак булган адабий таассуротларимни ёздим. Бунга…
РАМЗЛАРНИНГ ФОЙДАСИ Маъно касб этажак бу узун кеча «Ёрнинг сочи каби узундир» десанг Касб этгани каби шу қора чечак «Қалбимда беш бурчак ҳузундир» десанг. Йиғла эй юрагим, касб этсин маъно Умр бўйи сенга жилмайган сароб,…
АКС ҚАҲРАМОН Қилич ясамоқчун темирни урар Унинг нақ қалбига, том иссиғида, Сўнгра тўғри йўлдан юргандай юрар Ўзи ясаган шу қилич тиғида. Ҳаёти «майли» дер у нима деса, Истаган ерида бўлар намоён, Орқа пландаги ўлими эса…
Жасоратни телбалик деб биладиган халқ қўрқоқликни фазилат ҳисоблайди. * * * Народ, который считает смелость сумасшествием, трусость сочтёт добродетелью. Муҳаммад Солиҳ
НИЯТ ВА АМАЛ Яхши НИЯТнинг АМАЛдан устунлиги тушунчаси фикримча шу мантиққа асосланади: пайдо булган НИЯТ ҳам худди она раҳмидан чиққан бувак каби тоза ва шаффофдир. Унинг фитрати — ҳар янги туғилган чақолоқ фитрати каби —…
БЕШИНЧИ ОЛАМ Дунёда бирорта гўзал чеҳра йўқ Бир теран Фикрнинг сиймоси каби — Ҳеч бир атиргулнинг иси тенг келмас Бир яхши Ниятнинг хуш бўйларига! 2020 Муҳаммад Солиҳ * * * BEŞİNCİ ALEM Dunyada bir tane…
ЎТКИНЧИ ДУНЁ Ўткинчи дунё. Бу ташбиҳ дунёдан ўтмак истамаётган одамнинг Уйдирмасидир балки. Балки инсон эмас, Балки дунё ўтаётгандир Кўзлари олдидан инсониятнинг? Диққат билан қараб турсам, Қараб турсам дунёга… Ўтаяпмиз бир-биримиздан! 2020 Муҳаммад Солиҳ
ТУШДАН СЎНГРА Тушда отдан тушиб,бехосдан Ўнгда йиқиласан пойига тонгнинг!… Ҳофизангда тушлар эрир оҳиста Эмулсияси тушган негатив янглиғ… Ётасан, бир маҳзун оҳангдай ёки Нури тугаётган рангга чанқоқ кўз, Ё да ҳамма кутган, аммо гуёки Вақтида айтилмаган…
НЕ ТУР ЭРК СЕВГИСИ БУ Не тур қалбсан, не тур бир борлик, Ҳолингдан оғринмайсан — Сиқмаса агар торлик Кенгликни соғинмайсан? Не тур эрк севгиси бу Унга ҳеч интилмайсан, Маҳбуснинг ҳужраси каби Ҳар кун бир тинтилмасанг?!…
ТОШБЎРОН Ҳужм этар иштонин бошига кийиб Шармсиз шаллақилар лашкари — Ҳужм этарлар сенга! Меҳрдан ийиб, Ҳолингни томоша қилар ёш-қари! На бир ақрабодан, на-да дўстингдан Нажот бор шу онда — қурир илигинг! Чўян тран мисол тўхтар…
ҲАҚИҚИЙ МУСЛИМОН Аллоҳ деди:» Эртанги ризқингни бугун истама.Мен сендан эртангги номозингни бугун истамаяпманку». Ҳақиқий муслимон эртангги ризқини бугун истамайди, чунки ҳақиқий муслимон эртага яшайдими йўқми, билмайди. Ҳақиқий муслимон умуман ризқ истамайди, чунки ҳақиқий муслимон қул…
Яқинда Боку шаҳрида Қозоғистоннинг собиқ президенти, Турктилли давлатлар фаҳрийларининг фаҳрий раиси Нурсултон Назарбоев бир таклифини тилга келтирди. Унинг бу таклифи Турк дунёси жамоатчилигида катта акс садо бериши керак эди. Мен нафасимни ютиб кутдим. Бекладим. Аммо…
ХОРАЗМИМ, ХОРАЗМЖИГИМ Етишармикианман сен-ла вуслатга Эй,менинг заволли юртим! Сени нуқта қилиб кўрсатгана Дунё харитасин бугун йирттим! 18.10.2019
ТАНБИҲ Эй, Нафс,пайт келди, сен ҳам бир уял Жунбушга келмактан, қаҳ-қаҳ отмоқдан, Халқ олдига чикиб,безаниб ял-ял Шеърлар ўқимоқдан муҳаббат ҳақда! Гарчанд мендан бошқа,»ҳей,тўхта» демас, Азалдан бузуқдур сенда мафкура Ичингда кўпирган туғёнга эмас, Ҳаракат эт шу…
Юртимда адолат бўлмаса боқий Роббим,мен қулингга ҳузур буюрма, Зулм давом этаркан юртимда токи Мазлум мақомидан мени айирма! Тилим бийрон этма яратган Эгам Ҳақиқатни мумкин бўлмаса айтиш! Токи халким оёқ остида экан, Менга ҳаром бўлсин ватанга…
МИЛЛАТИМГА Миллатим, кўзингни очишинг учун Тайёрдир кўзини юмишга ўғлинг — Кетса, кетмаяжак тижорат учун Қайтса, факат ғозий бўлиб қайтажак! Бугун қулликка тайёрлангандай Эркаклар тайёрланажак ўлимга Навбатга туражаклар шаҳидлик учун Бугун нонга навбат тургани каби! Хатларини…
СЎНГГИ ШЕЪР Унга тор айлади шинам ер тагин, Уялтирди худди бузуқ тасаттур Аллоҳга йўналган сўнгги шеърдаги Таҳрир этилмаган иккита сатр!… Муҳаммад Солиҳ 2019
МЕРОС Ҳаётга уйғотмас менда эҳтирос «Етмиш ёш муборак!» деган ибора. Боқдим, мендан менга қолётган мерос Шу онда шулардан иборат: Бу — на Кавсар суви, на сулув ҳури На Адн жаннати, на-да ул Фирдавс, Буларнинг барини…
ФАЛСАФА Энди, етмиш ёшнинг бўсағасида Борлиқ фалсафаси мен учун оддий: Фақат модда моддий эмас дунёда Иймон ҳам моддийдир, Тавба ҳам моддий! 2019 Муҳаммад Солиҳ * * * FELSEFE Artık, yetmiş yaşın tam eşiğinde Varlık felsefesi…
ТЕЛБА Яна сабр қилинг сабрингиз тўлса Ва ўйлаб гапиринг,телба бу одам — Бир доҳийда қанча даҳолик бўлса, Шунча телбалик бор бу телбада ҳам! Телба кўринмоқдан халқ-халойиққа Қўрқмаяжак қадар телба, сарсари! У телба — юради душманга…
1989 — 2019 Бири келиб, менга 30 йил аввал «30 йил кейин ҳам Ўзбекистонга Баракат келмайди», деса бемаҳал Ишонар эдимми бундай инсонга? «Яна-да забунроқ, яна-да бош хам Яна-да оғирроқ бўлади» деса, «Фақат ўғил эмас, набиралар…
ХОРИЖДАГИ МУХОЛИФАТНИ ЮРТГА ҚАЙТАРМАСЛИК УЧУН ҚИЛИНАЁТГАН АМАЛИЁТЛАР Мухолифат ичида ва ўзини инсон ҳуқуқчилари деб атаган гуруҳлар ичида Ўзбекистон Давлат Хавфсизлик Хизматининг одамлари борлигини биламиз. Бу кимсалардан биттаси ҳаёсизлиги, жоҳиллиги ва шаллақилиги билан танилган Мўтабар…
Муҳаммад Солиҳ ҚАЙТИШ Сургун йилларининг қаҳратонида Долда қолиб кетган нокдай буришдим Ва шу ожиз ҳолимнинг ҳар бир онида Гўё Ҳақсизликка қарши урушдим! Ниҳоят, ҳақсизлик битди дафъатан Ёки бизга шундай туюлди! Гўё эшикларни очди ул Ватан,…
Меҳмет Қончи (Mehmet Kancı) “Gerçek Hayat” ҳафталик журнали. «Йўлнома»… Муҳаммад Солиҳнинг ўзи таърифлашича, Совет иттифоқи парчаланаётган бир пайтда ҳам онаватани Ўзбекистоннинг мустақиллигини хаёл қилаолмаган ёмон сиёсатчиларга қарши, жуда ҳам севдиги шоирлиги, шеърларини тарк этиб,бошлаган сиёсат…
ҲИЖОБ ҲАҚИДА Синглимнинг ҳижоби ботмоқда разилнинг кўзига Туфук ҳайф туфласам унинг юзига! Маданий бўлиш эса агар очмоқ баданни Ҳайвонлар инсонлардан кўпроқ маданий! Мaҳмaт Оқиф Эрсўй М.Солиҳ ўзбекчалиштирди * * * …Bacımın örtüsü batmakta rezilin gözüne……
(Суратда: Ойдин Солиҳ 2012 йил халқаро конференцияда) ОЙДИН СОЛИҲНИНГ ЙЎЛИ (Муҳаммад Солиҳнинг “Ойдин Солиҳ мактаби” конференциясида сўзлаган нутқининг матни) 70 йилларда Совет Иттифоқида бир декаданс (чўкиш) даври бошланди. Бу чўкиш фақат сиёсий, ижтимоий ва маданий…
Туркия пойтаҳти Анқарада жойлашган “Omca Yayınları” нашрётида Муҳаммад Солиҳнинг икки китоби туркчада чоп этилди: “Yolname” (“Йўлнома”, хотиралар) ва “Kılıçlar Uyuduğunda” (“Қиличлар уйқуга кетса”, шеърлар) Китоблар Ўзбек Туркчасидан, Туркия Туркчасига таржима қилинган. «Қиличлар уйқуга кетса” шеърлар…
ДАҲШАТЛИ ТУШ Аллоҳ пойидаман тушимда Ҳали бошланмасдан Маҳшар қайғуси Мени жудо қилди ақлу ҳушимдан Қўрқув эмас, даҳшатли уят туйғуси! Атрофга ёйилар «читир-читир» сас Ёнар вужудимнинг ичи ва таши! Мени ёқаётган дузахнинг эмас, Аллоҳ қаршисида Уят…